Covid-19 aşısı, koronavirüs salgınına karşı konulabilecek en büyük güç. Özellikle maske, mesafe ve temizlik gibi artık toplumların alışkanlığına dönüşen kurallardan sonra, aşıyla birlikte yoğun bakım servislerinde ağır vakalara rastlanmıyor. Özellikle vücudunda halihazırda hastalığı olan, genetik hastalıkları olan, bağışıklık sistemi zayıf kimseler için aşı olmak oldukça önemli. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Covid-19 Aşı Bilgilendirme Platformu‘nda, aşıya dair en çok sorulan sorular ve onlara verilen cevaplar yer alıyor. Biz de bu yazımızda, bu sorulardan önemli olanları bir araya getirdik.
Ülkemizde hangi COVID-19 aşıları uygulanmaktadır?
Ülkemizde süreç içerisinde birden fazla COVID-19 aşısı türü uygulanabilecek olmakla birlikte şu anda inaktif COVID-19 aşısı (Sinovac) ve mRNA COVID-19 aşısı (Biontech) uygulanmaktadır.
Aşı olmak istiyorum, ne yapmalıyım?
e-Nabız uygulamasına girerek COVID-19 aşısı yapılacak grupta olup olmadığınızı kontrol ediniz. Aşı yapılacak grupta olup olmadığınızı kısa mesaj (SMS) ile öğrenmek için AŞI yazıp aralarında boşluk bırakarak sırasıyla T.C. Kimlik Numarası ve T.C. Kimlik Seri Numarasının son 4 hanesini yazıp 2023’e kısa mesaj (SMS) gönderebilirsiniz. (Örnek: AŞI 12345678910 1234) Aşı yapılacak grupta iseniz Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS web, MHRS mobil) veya e-Nabız üzerinden aşı için randevu alınız. Temas riskini en aza indirmek için lütfen, randevu almadan sağlık kuruluşuna başvurmayınız.
Aşılar nerede uygulanıyor, ücretli mi?
COVID-19 aşıları, öncelikli olarak Aile Sağlığı Merkezleri olmak üzere İl Sağlık Müdürlükleri tarafından belirlenen aşılama hizmeti sunulan kamu hastanelerinde ve özel hastanelerde yapılmaktadır. Toplum Sağlığı Merkezleri/İlçe Sağlık Müdürlükleri ekiplerince sağlık kuruluşu dışında oluşturulan aşı istasyonlarında ve mobil ekiplerce yerinde aşılama hizmeti verilmektedir. Evde sağlık hizmeti sistemine kayıtlı olan kişilerin aşılamaları, bu hizmeti veren ve aşı uygulamaya yetkili olan sağlık personeli tarafından yapılmaktadır. T.C. Sağlık Bakanlığı tarafından temin edilen aşılar, aşılama hizmeti sunulan sağlık kuruluşlarında ücretsiz olarak uygulanmaktadır.
COVID-19 aşıları güvenli mi?
Hiçbir aşı, faz çalışmaları yapılmadan, bu çalışmaların sonuçları ilgili mercilerle şeffaf bir şekilde paylaşılmadan onay alamaz, piyasaya sürülemez. Aşı çalışması yapan kuruluş, geliştirme ve üretim sürecinde uluslararası kalite standartlarına uymak zorundadır. Bu standartlar İyi Laboratuvar Uygulamaları (GLP-Good Laboratory Practices), İyi Klinik Uygulamaları (GCP-Good Clinical Practices) ve İyi Üretim Uygulamaları’dır (GMP-Good Manufacturing Practices). Ayrıca faz çalışmaları sırasında aşıyla ilişkili olduğu düşünülen ve insan sağlığını belirgin ölçüde olumsuz etkileyen bir durum saptandığında çalışmalar durdurulmaktadır. Yalnızca sorunun aşı ile ilişkili olmadığından emin olunması durumunda çalışmalar sürdürülmekte, aşılama yapılıyor ise kaldığı yerden devam ettirilmektedir. Bu çerçevede ülkemizde uygulanmaya başlanan COVID-19 aşılarının faz çalışmalarında çalışmanın durmasına sebebiyet verecek bir yan etki ile karşılaşılmamıştır. Uygulama aşamasında da aşıların güvenliliği konusunda herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır.
Ciddi hastalıklarım mevcut. Yine de aşı olmalı mıyım?
Kanser, romatizma, otoimmün hastalık tanılı kişilerin veya sinir sistemi hastalığı, bağışıklık sistemi yetmezliği, hipertansiyon, diyabet gibi tanıları olan kişilerin hastalığı ağır geçirme ihtimalleri, sağlıklı kişilere göre daha yüksek olduğu için COVID-19’a karşı aşılanmaları çok önemlidir.
Aşılama öncesi kullandığım ilaçları bırakmalı mıyım?
Aşı olacak bireylerin diğer hastalıkları nedeniyle kullandıkları ilaçlara ara vermeleri gerekmez. Kronik hastalıklar için kullanılan rutin ilaç kullanımı aksatılmamalı ve aynı şekilde devam edilmelidir.
Aşı yaptırmadan önce ağrı kesici veya kan sulandırıcı almalı mıyım?
Aşılamadan önce ağrı kesici ilaç veya kan sulandırıcıları almak tavsiye edilmez. Ancak bu ilaçları tanılı bir hastalık için rutin olarak alan hastalar, aynı şekilde almaya devam etmelidir.
Aşı olmadan önce veya olduktan sonra alkol alabilir miyim?
Olası ASİE (Aşı Sonrası İstenmeyen Etki) izleminde değerlendirme açısından sıkıntı olacağı için alkol alınmaması önerilmektedir.
Zatürre aşısı oldum, COVID-19 aşısı da olmama gerek var mı?
Zatürre (pnömokok) aşıları COVID-19’a karşı koruma sağlamamaktadır. Dolayısıyla COVID-19’a karşı korunabilmek için ona özel üretilmiş COVID-19 aşısının uygulanması gerekmektedir.
Grip aşısı oldum, COVID-19 aşısı da olmama gerek var mı?
Grip (mevsimsel influenza) aşıları COVID-19’a karşı koruma sağlamamaktadır. Dolayısıyla COVID-19’a karşı korunabilmek için ona özel üretilmiş COVID-19 aşısının uygulanması gerekmektedir.
Daha önce COVID-19 geçirdim. Aşılanmam gerekir mi? Ne zaman aşılanmalıyım?
COVID-19 etkeni SARS-CoV-2 yeni bir virüs olduğu için hastalığı geçirmekle kazanılan doğal bağışıklığın ne kadar süre koruyacağı bilinmemektedir. Ancak yürütülen bazı çalışmalar, COVID-19’a karşı gelişen doğal bağışıklığın uzun süreli olmadığını göstermektedir. Daha önce COVID-19 geçirmiş kişilerin aşılanmasında sakınca yoktur. Hastalığı geçiren kişilerin 1 ay sonra aşılanması, bu kişilerde mevcut olan bağışıklık yanıtını artıracaktır. COVID-19 geçiren kişilerin 1 ay sonra inaktif veya mRNA COVID-19 aşılarından birini tercih ederek aşılarını yaptırmaları önerilir.
COVID-19 mRNA aşısı gebelere uygulanabilir mi?
Gebelikte COVID-19 mRNA aşısının uygulanmasına ilişkin veriler incelendiğinde gebelere aşı uygulanması tavsiye edilmektedir. Yapılan araştırmalarda aşılamanın gebelerin düşük riskini artırmadığı yönünde bilgiler yayımlanmıştır.
COVID-19 mRNA aşısında mikroçip var mı?
COVID-19 aşıları mikroçip içermez. Aşılar hastalıkla mücadele için üretilmiş maddelerdir, hareketlerimizi takip etmek gibi bir kabiliyetleri bulunmamaktadır. Aşılar, bağışıklık sistemini uyararak vücutta mikroba karşı antikor üretilmesini sağlar, tıpkı hastalıkla karşılaşıldığında olduğu gibi. Aşılandıktan sonra hastalığı geçirmediğiniz halde, hastalığı geçirmişsiniz gibi vücudunuzda bağışıklık oluşur.
COVID-19 aşısı kolumda elektromanyetik alan oluşturur mu?
COVID-19 aşıları elektromanyetik alan oluşturacak içeriklere sahip değildir. COVID-19 aşısı olmak kolunuzda veya vücudunuzda elektromanyetik alan oluşmasına neden olmaz. İnternette yayınlanan videolar gerçeği yansıtmamaktadır. COVID-19 aşılarının içeriği hakkında bilgi almak için Sıkça Sorulan Sorular bölümünde yer alan 12. soru ve 26. soruyu inceleyebilirsiniz.
Çocuğuma COVID-19 aşısı yaptırmalı mıyım?
Dünyada ve ülkemizde 12 yaş üstü tüm çocukların COVID-19 aşısı olması önerilmektedir.
Okuma önerisi: Koronavirüs ruh sağlığımızı nasıl etkiledi?
