Depreme dayanıklı binaların ne kadar önemli olduğunu her büyük depremde fark ediyoruz. En son, Türkiye ve Yunanistan’da toplam 119 kişinin ölümüne ve 1053 kişinin ise yaralanmasına neden olan 6,9 şiddetindeki 2020 Ege Depremi’nde bu gerçekle bir kez daha karşılaştık. Deprem sonrasında paylaşılan videolarda, gayriciddi bir şekilde inşa edilen yapılarda yaşamak durumunda kalan insanların pek çoğu yaşamını yitirdi. Talihli olanlar ise bu kez kendilerine yeni ev bulmak konusunda zorluk yaşadılar. Depremin tüm Türkiye’de en önemli mesele olması gerektiğine dair bilim insanları her defasında açıklama yapıyorlar. Fakat gündem çoğu zaman depremi ıskalıyor. Özellikle büyük şehirlerde bazı eski binaların yerine depreme dayanıklı binalar yapılsa da bilim insanları bu konuda çok daha hızlı olunması gerektiğini vurguluyor.

Depreme dair önlem alma ve binanın yeterliliği konusunda yeterli bilinç sağlanmış değil. Araştıran, meraklı kimseler bu konuda bir şeyler yapmaya çalışıyorlar. Milyonlarca insanın yaşadığı şehirlerde en öncelikli konu olması gereken deprem hakkında kendimize sormamız gereken en önemli soru ise şu: Yaşadığım bina depreme ne kadar dayanıklı?

Çoğu zaman “bizim mahallenin altı hep kayalıkmış” ya da “binayı yapan da zaten burada oturuyor” gibi afaki söylemlerle geçiştirilen deprem meselesinde özellikle birkaç soru var ki mutlaka cevap verilmesi ve yetersizse gerekli düzenlemelerin yapılması gerekiyor.

1. Binanın dayanıklılık testi nasıl yaptırılır?
İTÜ Yapı ve Deprem Uygulama Araştırma Merkezi Müdürlüğü’ne ya da İTÜ İnşaat Fakültesi Dekanlığı’na dilekçeyle başvuru yapılabilir.

2. İTÜ dışında bir yol yok mu?
Elbette var. Belediye, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Kaymakamlık gibi resmi kurumlara başvurarak da binanızın durumunu öğrenebilirsiniz.

3. Özel bir firmayla anlaşarak binamın dayanıklılığını test ettirebilir miyim?
Türkiye’de özellikle 1999 depreminden sonra bir sektör haline gelen dayanıklılık testleri için güvenilir firmalar elbette bulunuyor. Oldukça maliyetli olan bu çözüm için söz konusu firmaların referanslarına iyi bakmak, varsa hakkındaki yorumlara göz gezdirmek gerekiyor. Her firmaya güvenilmemesi gerektiğini asla unutmamalı.

4. Bina performans analizi testini yapacak firmayı nasıl seçmeliyim?
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’ndan bu konuda lisans almamış tüm firmalardan uzak durulmalı. Firmanın referansları ve geçmişte yaptığı işler kontrol edilmeli. Bu konuda ne kadar ciddi olunduğu firmaya açıkça söylenmeli. Testi yapacak mimarların ya da mühendislerin özgeçmişleri mutlaka incelenmeli. Binanın yanı sıra zemin de mutlaka test edilmeli. Çoğu zaman bina sağlam olsa da aşırı riskli zeminler yüzünden binalar da tahmin edilenden daha çok zarar görebiliyor.

5. Test sonrasında depreme dayanıklı bir binada oturuyorsam ne yapmalıyım?
Binanın taşıyıcı kolonları, kirişler, eğer bulunuyorsa bina altındaki kömürlük veya dükkân gibi kapalı bölümler, duvarlar, çatılar en iyi biçimde kontrol edilmeli ve teste tabi tutulmalı. Eğer güçlendirme faaliyetleri sonrasında binanın riskli durumdan çıkacağı söyleniyorsa elbette uzmanlar dinlenebilir. Ancak içinizin rahat etmesini istiyorsanız daha güvenli bir binaya taşınmanız gerekir. Güçlendirme işlemleri yapılırken tıpkı firmayı seçer gibi olayı tüm boyutlarıyla incelemeniz ve en iyi firmalarla anlaşmanız gerekir.

6. Zemin ne kadar önemli?
1999 Gölcük ve Düzce depremlerinden sonrasında yıkıcı deprem riski taşıyan büyük şehirlerde zemin konusuna önem verilmeye başlanmıştır. Bu doğrultuda İBB Deprem ve Zemin İnceleme Müdürlüğü tarafından, “İstanbul İli Olası Deprem Kayıp Tahminlerinin Güncellenmesi Projesi (2019)” başlığı altında ilçelere özel olarak analizler ve haritalamalar yapılmıştır. Böylece İstanbul’un 39 ilçesi için “İlçe Olası Deprem Kayıp Tahmini Kitapçıkları” üretilmiştir. Şuradan ulaşabilirsiniz.

7. Zorunlu deprem sigortası yaptırdınız mı?
Zorunlu Deprem Sigortası (DASK); depremin ve deprem sonucu meydana gelen yangın, infilak, tsunami ve yer kaymasının doğrudan neden olacağı maddi zararları, poliçenizde belirtilmiş limitler dahilinde nakit olarak karşılar. DASK sigortanızı hemen yaptırmak için tıklayınız.